Site İçeriği

Tik Bozuklukları ve Tourette sendromu nedir?

Tik bozuklukları ve bu bozukluklar arasında yer alan Tourette sendromu, tik adı verilen istemsiz, tekrarlayıcı hareketler ve/veya seslerle kendisini gösteren ve büyük ölçüde nörolojik kökenli durumlardır. Tiklerin yoğunluğu ve sıklığı kişiler arasında belirgin değişkenlik gösterebilir, ayrıca seyir itibarı ile geçici ya da kronik olabilir. Tikler kişiler arası etkileşim, sosyal aktiviteler, okul ve iş performansı dahil olmak üzere kişinin genel yaşam kalitesini farklı alanlarda olumsuz yönde etkileyebilir.

Tik Bozukluklarının Türleri Nelerdir?

Geçici tik bozukluğu, kronik tik bozukluğu ve Tourette sendromu dahil olmak üzere birkaç farklı tik bozukluğu türü vardır. Geçici tik bozukluğu, bir yıldan kısa süren tiklerin varlığı ile tanımlanır. Kronik tik bozukluğu, bir yıldan uzun süren ancak Tourette sendromu için tanı kriterlerini tam olarak karşılamayan tiklerle karakterizedir. 

Tourette sendromu ise çoklu motor tiklerin ve en az bir vokal (sesle ilgili) tikin varlığı ile karakterize kronik bir tik bozukluğudur. Tourette sendromu adını, 19. yüzyılın sonlarında bu durumu ilk kez tanımlayan Fransız doktor Georges Gilles de la Tourette'den almıştır.

Tik Bozukluklarında Ne Tür Belirtiler Görülür?

Tik bozuklukları ve Tourette sendromu, motor tikler (istemsiz hareketler) ve vokal tikler (istemsiz sesler) dahil olmak üzere çeşitli farklı tik türlerini içerebilir. Motor tikler göz kırpma, yüz buruşturma, omuz silkme gibi hareketleri içerebilir. 

Vokal tikler arasında boğaz temizleme,  homurdanma veya diğer sesleri içerebilir. Tikler ayrıca zıplama veya kelimeleri veya cümleleri tekrarlama gibi daha karmaşık hareketleri veya sesleri de içerebilir. Tiklerin sıklık ve yoğunlukları aynı kişide belirgin değişiklik gösterebilir ve çoğu kez stres/heyecanla birlikte artış gösterir.

Tik bozukluklarının sebebi nedir?

Tik bozukluklarının ve Tourette sendromunun nedenleri kesin olarak aydınlatılamamıştır, ancak beyindeki dopamin ve serotonin gibi belirli nörotransmitterlerin anormal işleyişiyle önemli ölçüde ilişkili olduğu düşünülmektedir. Tik bozuklukları ve Tourette sendromunun bazı ailelerde daha sık görülmesi, genetik bir bileşene de sahip olabileceğine işaret etmektedir.

Tik bozukluklarının tanısı nasıl konur?

Tik bozuklukları ve Tourette sendromunun teşhisi, psikiyatri/çocuk-ergen psikiyatrisi alanında uzman hekimler tarafından konabilir. Tanı görüşmesi, fiziksel muayene, bireyin tıbbi özgeçmişi ve aileden bilgi toplanmasını içeren kapsamlı bir değerlendirmeyi içerir. Tourette sendromunun tanısı, kural olarak belirli tanı kriterlerinin karşılanmasına göre konur. Bu kriterler arasında birden fazla motor tik ve en az bir vokal tikin varlığı, tiklerin en az bir yıldır mevcut bulunması ve günlük işlevsellikte önemli sıkıntı veya bozulmaya yol açması yer alır.

Tik bozuklukları nasıl tedavi edilir?

Tik bozuklukları ve Tourette sendromu için kesin bir tedavi yöntemi henüz mevcut değildir, ancak semptomları hafifletmeye/kontrol altına almaya yardımcı olacak çeşitli tedavi seçenekleri mevcuttur. Örneğin, tiklerin sıklığını ve yoğunluğunu azaltmaya yardımcı olabilecek bir takım ilaç tedavilerinin yanı sıra otomatik hale gelmiş davranışları tersine çevirmeye yönelik davranışsal terapi teknikleri de tiklerin yönetiminde yardımcı olabilir.

Tiklerin çok şiddetli olduğu kimi durumlarda, derin beyin stimülasyonu gibi cerrahi prosedürler de bir tedavi seçeneği olarak gündeme gelebilir.

Tik bozuklukları ve Tourette sendromu kişinin yaşamı üzerinde birçok zorluğa yol açabilse de semptomların yönetilmesi ve yaşam kalitesinin yükseltilmesine yardımcı olabilecek birçok stratejinin bulunduğu unutulmamalıdır.

Başa çıkma yetilerinin geliştirilmesi ve stresin azaltılmasına yönelik kimi bilişsel-davranışçı teknikler bir çok kişide belirgin fayda sağlayabilir. Günlük bir rutinin geliştirilmesi ve destekleyici sosyal ilişkilerin güçlendirilmesinin de rolü büyüktür.

Son tahlilde, tik bozukluğu ve Tourette sendromunun teşhis edilebilmesi ve bireye özgü doğru tedavi yaklaşımlarının belirlenebilmesi açısından ruh sağlığı uzmanlarından destek alınması kritik öneme sahiptir.